ગુજરાતી સાહિત્ય

 
 
મેં  તો  ઉંબર  પર  દીવડો  મેલ્યો
કે  ઘર  મારું  ઝળહળતું
પછી  અંધારો  ઓરડો  ઠેલ્યો
ભીતર મારું ઝળહળતું ….મેં તો

મેં  તો  મેડી  પર  દીવડો  મેલ્યો
કે મન  મારું  ઝળહળતું
પછી ડમરો રેલમછેલ    રેલ્યો
કે  વન  મારું  ઝળહળતું    મેં તો

મેં  તો કૂવા  પર   દીવડો  મેલ્યો
કે  જળ  મારું   ઝળહળતું
પછી  છાયામાં  છાયો  સંકેલ્યો
કે  સકલ  મારું  ઝળહળતું ….મેં  તો

મેં  તો  ખેતર  પર  દીવડો   મેલ્યો
કે  પાદર  મારું  ઝળહળતું
પછી  અવસર  અજવાળાનો  ખેલ્યો
કે અંતર મારું ઝળહળતું …..મેં તો

મેં  તો  ડુંગર  પર  દીવડો   મેલ્યો
કે  ગગન  મારું   ઝળહળતું
પછી  અણદીઠો   અક્ષર ઉકેલ્યો
કે  ભવન  મારું  ઝળહળતું  …..મેં તો
 
– દલપત પઢીયાર
 
સ્વર: જલ્પા જોશી
સ્વરાંકન અને સંગીત: હેમંત જોશી
Flute: શ્રેયસ ત્રિવેદી.
 
 

કોકના તે વેણને વીણી વીણીને.mp3

 
 
કોકના તે વેણને વીણી વીણીને, વીરા !
ઊછી-ઉધારાં ન કરીએ;
હૈયે ઊગે એવી હૈયાની વાતને
ફૂલ જેમ ફેરમતી ધરીએ.

કોયલ તો કોઈનો ટહુકો ન માગે ને
મોરલો કોઈની કેકા,
માનવીનું કાળજ તે કેવું કર્યું ?
પીડ પોતાની, પારકા લ્હેકા!
રૂડા-રૂપાળા સઢ કોકના શું કામના?
પોતાને તુંબડે તરીએ.

કોઈ કોઈ સંભારે રામટેકરી,
કોઈ ઓઢા-હોથલની ગુહા,
ચોમાસે ક્યાંક ક્યાંક શલોક ચગે
ક્યાંક દરદે નીંગળતા દુહા :
જીવતી ને જાગતી જીવની ખોઈમાં
કોઈની ભભૂત ન ભરીએ.

પોતાની વાંસળી પોતે બજાવીએ ને
રેલાવી દઈએ સૂર,
ઝીલનારું એને ઝીલી લેશે, ભલે
પાસે જ હોય કે દૂર :
ઓલ્યા તો મોતમાં જીવી ગિયા, વીરા!
જીવતાં ન આપણે મરીએ.
કોકનાં તે વેણને વીણી વીણીને, વીરા,
ઊછી-ઉધારાં ન કરીએ.
 
– મકરંદ દવે
 
સ્વર : અમર ભટ્ટ
સ્વરાંકન: અમર ભટ્ટ
સંગીત: અમિત ઠક્કર
 

આંગણ આવ્યો અજવાળાનો અલબેલો તહેવાર.mp3

 
 
આંગણ આવ્યો અજવાળાનો અલબેલો તહેવાર
વાળી-ઝૂડી અંધકારને ફેંકો ઘરની બહાર
ભાંગ્યા-તૂટ્યા મનોરથોનો કાટમાળ હડસેલી
ઉમળકાનાં તોરણથી શણગારો ઘરની ડેલી

કાટ-ચડ્યાં ગીતોને પંખીના કલરવથી માંજો
અણોસરી આંખોમાં નમણાં-નમણાં સપનાં આંજો
અણબનાવની જૂની-જર્જ૨ખાતાવહીઓ ફાડો
નવા સૂર્યની સાખે અક્ષર હેત-પ્રીતના પાડો

ભોળાં-ભોળાં સગપણની જો ગૂંથીને ફૂલમાળા
પહેરાવો તો સૂકાં જીવતર બની જશે રઢિયાળાં
સુખની ઘડીઓ કોઈ ત્રાજવાં-તોલાથી ના જોખો
આંગણ આવી ઊભું છે અજવાળું એને પોંખો.
 
~ રમેશ પારેખ
 

સ્વર : અમર ભટ્ટ
સ્વરાંકન : અમર ભટ્ટ
 
 

… ગણી બતાવ

ગણવું જ કાંઈ હોય તો.mp3

ગણવું જ કાંઈ હોય તો થડકા ગણી બતાવ,
તેં ફેરવેલા શ્વાસના મણકા ગણી બતાવ.

દુષ્કાળના માઠા વરસમાં આંગણે મૂકી,
ઊડી ગયેલ પંખીનાં પગલાં ગણી બતાવ.

વહેલી સવારે ખીણમાં ફેંકે અવાજ તું,
ને એ પછી તૂટી જતા પડઘા ગણી બતાવ.

તલવાર જેવો છે સમય, લાચાર તું હવે,
ભાંગી પડેલ જીવના સણકા ગણી બતાવ.

એકાદ બે કે પાંચ-પચ્ચીસ કે વધુ હશે…
તારા વિષેની તું બધી અફવા ગણી બતાવ.

વાતો કરી છે જાત સાથે એમ તો હરીશ,
રાખ્યા છે કિંતુ કેટલા પડદા ? ગણી બતાવ.
 
– હરિશ્ચંદ્ર જોશી
 
સ્વર : પાર્થિવ ગોહિલ
સ્વરાંકન : હરિશ્વંદ્ર જોશી
સંગીત નિયોજન:સુરેશ જોશી
 
આલ્બમ : સંગત
 
 

ખૂંખાર વિસ્ફોટકો અને શસ્ત્રોની ખીચો ખીચ ભરાયેલી સભામાં એક નાનકડી બંદૂકની ગોળી પર આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો કે…
એણે એના લક્ષ્યને વિંધવામાં
બેકાળજી દાખવી હતી.

તોપના ગોળાએ કહ્યું, શું આ વાત સાચી છે ?

બંદૂકની ગોળીએ ધ્રુજતા ધ્રુજતા કહ્યું, જી હા, આ વાત સાચી છે.

લોડેડ મિસાઈલ બરાડી ઉઠી, “આજના જમાનામાં લક્ષ્ય ચૂકાય જ કેવી રીતે ?”

ગંભીર અવાજે એક ટેંકે કહ્યું, ખરેખર એ દિવસે શું થયેલું ?
એ વિગતવાર આ સભાને જણાવો.

અને બંદૂકની ગોળીએ કહ્યું,

મને બરાબર યાદ છે,
એ નાનકડું ઘર,
એ નાનકડો બગીચો,
એમાં રમતી નાની-નાની પગલીઓ,
અમને જોઈ હવામાં ફરફરતી નાની-નાની હથેળીઓ.

મને બરાબર યાદ છે,
સ્હેજ ધ્રુજી ઉઠી હતી ટ્રિગર પર મુકાયેલી એ આંગળી,
પરંતુ આદેશ સામે એય લાચાર.

અને હું’ય સનનન્ કરતી વછૂટી હતી મારા લક્ષ પર.

એ નાનકડા મસ્તકને તો જરૂર વીંધી નાખત પણ…
નાનકડી મુસ્કાનને વીંધતા વીંધતા છેલ્લી ઘડીએ હું જ ફસડાઈ પડી અને વિખેરાઈ ગઈ પારિજાતના ફૂલ બનીને એના માસૂમ ચહેરા પર.

આટલું સાંભળીને શસ્ત્રોની આખી સભામાં હો હા મચી ગઈ.

છેવટે ખોંખારો ખાઈને સૌથી વડીલ અણુ બોમ્બે કહ્યું…

મિત્રો આ નાનકડી બંદૂકની ગોળી આપણને ઘણું શીખવી ગઈ…

આપણા સૌના નસીબમાં ફૂટવાનુ તો લખાયેલું જ છે
તો પછી આપણે આટલું તો જરૂર કરી શકીએ ને ?

ફૂટતી વખતે ફૂલ બનીને વરસી પડીએ આ સુંદર ધરતી પર…

રંગો અને સુગંધોથી ભરી દઈએ એના પર જીવાઇ રહેલા જીવનને…
 
-કૃષ્ણ દવે
 
તા-24-10-2023