ગુજરાતી સાહિત્ય

માછલી સાથે જ દરિયો નીકળ્યો,
લ્યો ઋણાનુબંધ પાછો નીકળ્યો.

હું જ મારા ભારથી થાકી ગયો,
હું હતો એ ‘હું’ જ ખોટો નીકળ્યો.

ચાંદની સમજી અમે મુઠ્ઠી ભરી,
મૂઠ ખોલી ત્યાં જ તડકો નીકળ્યો.

સાંજ પડતાંયે ફર્યું ના એટલે,
શોધવા પંખીને માળો નીકળ્યો.

આશરો કેવળ નદીને જે હતો,
એક સાગર એય ખારો નીકળ્યો.

આગિયાઓ ઊજળા છે કે પછી –
`વેશ બદલી સૂર્ય ઊડતો નીકળ્યો ?

થોભવાનો થાક વસમો હોય છે,
માર્ગ સમજ્યો એ ઉતારો નીકળ્યો.

– ધૂની માંડલિયા

હું મૌન રહીને એક અનાહત નાદ.mp3

હું મૌન રહીને એક અનાહત નાદ ગજવી જાણું છું;
ભરનિદ્રામાં પણ સૂતેલો સંસાર જગાવી જાણું છું.

મુજ અંતર બાળી બાળીને એક જ્યોત જલાવી જાણું છું;
બરબાદ થતાં પણ બીજાને આબાદ બનાવી જાણું છું.

હું ફૂલ ખિલાવી જાણું છું ફૂલબાગ લગાવી જાણું છું;
ત્યાં કાળે કહ્યું કે ગર્વ ન કર હું ભસ્મ બનાવી જાણું છું.

કોઇ ધરમ નથી કોઇ કરમ નથી કોઇ જ્ઞાન નથી અજ્ઞાન નથી,
તું બુદ્ધિ છોડી બેસ તો હું સહુ ભેદ બતાવી જાણું છું.

અનુભવની વાતો શું પૂછે, વાણીમાં અનુભવ નહીં આવે,
હું એમ તો મારા અનુભવમાં ઇશ્વરને લાવી જાણું છું.

હું બોલો બોલી પાળું છું – તું બોલો બોલી બદલે છે,
તું વાત બનાવી જાણે છે, હું વાત નિભાવી જાણું છું.

તારી આંખોમાં જ્વાળા છે, મારી આંખોમાં અશ્રુ છે,
તું આગ લગાવી જાણે છે, હું પ્રાણ લડાવી જાણું છું.

ઓ પ્રેમ-રમતના રમનારા, તું પ્રેમ-રમતને શું સમજે !
તું આંખ લડાવી જાણે છે, હું પ્રાણ લડાવી જાણું છું.

આભાર ભરેલા મસ્તકને ઊંચકવું ‘શયદા’ સ્હેલ નથી,
હું એમ તો મસ્તીમાં આવી, આકાશ ઉઠાવી જાણું છું.

-હરજી લવજી દામાણી ‘શયદા’

સ્વર : નયન પંચોલી
સ્વરાંકન : નયન પંચોલી

પનઘટે છલકાતી ગાગર.mp3

પનઘટે છલકાતી ગાગર સાંભરે;
દી’ ઊગે ને રોજ સહિયર સાંભરે.

છેડલો ખેંચી શિરામણ માંગતો;
વાસીદું વાળું ને દિયર સાંભરે.

ત્રાડ સાવજની પડે ભણકારમાં;
રાતના થરથરતું પાધર સાંભરે.

ઢોલિયે ઢાળું હું મારો દેહ ને;
બાથમાં લૈ લેતી નીંદર સાંભરે.

સાંજ ટાણે સાદ ફળિયામાં પડે,
આંખડી મલક્યાનો અવસર સાંભરે.

કાંબિયું ખખડે ને હું ચોંકી ઊઠું;
ઝાંઝરો રણકે ને જંતર સાંભરે.

તાણ ભાભુજીએ કીધી’તી નકર;
કોણ બોલ્યું’તું કે મહિયર સાંભરે ?

માં ! મને ગમતું નથી આ ગામમાં
હાલ્ય, બચકું બાંધ, આયર સાંભરે!

-નયન દેસાઈ

12. 10. 2023 આજ સ્વર્ગગમન

સ્વર : હેમા દેસાઈ
સ્વરાંકન : આશિત દેસાઈ

તારું કશું ન હોય તો.mp3

તારું કશું ન હોય તો છોડીને આવ તું,
તારું જ બધું હોય તો છોડી બતાવ તું.

અજવાળું જેના ઓરડે તારા જ નામનું,
હું એજ ઘર છું એજ ભલેને આવ તું.

સાકરની જેમ ઓગળી જઈશ હું ય પણ,
છલકાતો કટોરો ભલેને મોકલાવ તું.

પહેર્યું છે એ તું જ છે, ઓઢું છે એવું,
મારો દરેક શબ્દ તું, મારો સ્વભાવ તું.

“મિસ્કીન’ સાત દરિયા કરી પાર એ મળે,
એ રેખા હથેળીમાં નથી તો પડાવ તું.

– રાજેશ વ્યાસ ‘ મિસ્કીન ‘

સ્વર : પુરૂષોત્તમ ઉપાધ્યાય
સ્વરાંકન : પુરૂષોત્તમ ઉપાધ્યાય

તમે… લાગણીની લાવણીમાં.mp3

 
 
તમે… લાગણીની લાવણીમાં દિવસ અને રાતની
છાની છાની છાવણીમાં અંગ અંગરંગરંગ નાહ્યાં
તે અમે, આધેના અણસારા ચાહ્યાં…..
તમે લાગણીની લાવણીમાં……….

રંગના કૂંડાળેથી જોતી બે આંખ આજે
રાધાના અંબોડે ઝૂલે
ચહેરાને ઢાંકતા આ મોર તણાં પીંછામાં
આંખડિયો આંસુને ભૂલે
મારી આ આંખડીમાં અટવાયા આંસુ ને
તારી તે કેટલી રે માયા
કે અમે…… આઘેના અણસારા ચાહ્યાં…..
તમે લાગણીની લાવણીમાં…….

સાત સાત ધોધ તણાં ઘૂમટામાં તરી રહી
જળકન્યા સાત રંગ ભીની
પરસાળે હિંચતી બે આંખો તો કલ્લોલી
શ્યામ તણી બંસરીયો ધીમી,
સૂરના સરોવરમાં તરતી એક નાવ ઉપર
ઢળતી કદમ્બ તણી છાયા
ને અમે…… આઘેના અણસારા ચાહ્યાં……
તમે લાગણીની લાવણીમાં…….
 
-જગદીશ જોષી
 
સ્વરઃ આરતી મુનશી
સ્વરાંકન : માલવ દિવેટિઆ