ગુજરાતી સાહિત્ય

રાધાની લટની લહેરાતી કાળાશે
ખોવાયો ક્હાન કેમ શોધું?
આખું આકાશ એક રંગે છવાયું
એમાં મનગમતો વાન કેમ શોધું?

એક તો વૃંદાવન કેડી
ને કેડી પર ઉગ્યા કદંમ્બ કેરા ઝાડ
હળવો હડસેલો લાગે લહેરીને
સૌરભના અણધાર્યા ઉઘડે કમાડ

સમજું સૈયર તમે ઘરભેગી થાઓ
હવે ભુલી હું ભાન કેમ શોધું?

ઉડતા વિહંગ કેરા ટહુકા વણાયા હશે
વહેતી હવાની કોઇ લહેરમાં
ગોકુળનો મારગ તો ઢૂંકડો લાગે છે
હવે સમજાવો કેમ જવું ફેરમાં

યમુનાના વ્હેણનું તરંગાતું ગાન
એમાં મનગમતી તાન કેમ શોધું?
 
– હરીન્દ્ર દવે
 
સ્વર : પરેશ ભટ્ટ
સ્વરાંકન : પરેશ ભટ્ટ

 
 
તારે જ હાથે ઘાવ, મુકદ્દરની વાત છે !
મારો વળી બચાવ, મુકદ્દરની વાત છે !

જેને નજર કિનારો ગણીને હસી રહી,
ડૂબી છે ત્યાં જ નાવ, મુકદ્દરની વાત છે !

મહેફિલમાં દિલની ધડકનોને ગણગણી તો જો,
પૂછે ન કોઈ ભાવ, મુકદ્દરની વાત છે !

આદમનું સ્થાન જેણે નકારી દીધું હતું,
એણે કહ્યું કે ‘ આવ ‘ મુકદ્દરની વાત છે !

ફરિયાદ ખાલી જામની પણ મેં કરી નથી,
આવો સરસ સ્વભાવ! મુકદ્દરની વાત છે !

‘મનહર’ હું સ્વપ્નમાંય નથી કોઈ ને નડ્યો,
તો પણ મળ્યા છે ઘાવ, મુકદ્દરની વાત છે .
 
-મનહરલાલ ચોકસી

 
સ્વર : રાજીવ વ્યાસ
સંગીત: દિવ્યેશ પટેલ

હૈયું ઠાલવવું છે મારે !
અવળું રે આ આભ-શકોરું,
સવળું થાશે ક્યારે ?
હૈયું ઠાલવવું છે મારે !

આ દુનિયા કે તે દુનિયામાં,
વ્યોમ, ધરા, સૂરજ-ચંદામાં,
જ્યારે, જ્યાં, જે કોઈ સમય પર,
તારે એક ઇશારે,
હૈયું ઠાલવવું છે મારે !

કેમ ફરે છે તું સંતાતો !
કરવી છે મારે બે વાતો.
છોડી જગના ઝંઝાવાતો,
કોઈ નિર્જન આરે,
હૈયું ઠાલવવું છે મારે !

નીકળ્યો છું સંકલ્પ કરીને,
એક મિલનની આશ ધરીને,
યત્ન છતાં યે તું ન મળે તો
આવી તારે દ્વારે,
હૈયું ઠાલવવું છે મારે !
 
-ગની દહીવાલા
 
સ્વર: પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય
સ્વરાંકન : પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય
 
 

વગડા વચ્ચે તલાવડી રે, તલાવડીની સોડ
ઊગ્યો વનચંપાનો છોડ

વસન્ત આવ્યો વરણાગી રે, ઝૂલે કેસરિયા ઝૂલ
બેઠા વનચંપાને ફૂલ

જલપાનેતર લહેરિયા રે, કમલિની મલકાય
ભમરો ભૂલીભૂલી ભરમાય

વનચંપાની પાંદડી રે, ખીલે ને કરમાય
ભમરો આવે ઊડી જાય

રાતે ખીલે પોયણી રે, પોયણી પૂછે વાત
ચંપા, જીવને શા ઉચાટ

મત પૂછ તું પોયણી રે, સૂની ઉરની વાટ
મનના મન જાણે ઉચાટ

ત્રણે ગુણની તરવેણી રે, રૂપ રંગ ને વાસ
તો યે ભ્રમર ન આવે પાસ

નભથી ચૂએ ચાંદની રે, પોયણી ઢાળે નીર
રોતાં તલાવડીનાં તીર

વગડા વચ્ચે તલાવડી રે, તલાવડીની સોડ
એવો વનચંપાનો છોડ
 
-બાલમુકુંદ દવે
 

સ્વર : “રોહીણી રોય” (રંજન જોષી), દિલિપ ધોળકિયા
સંગીત : અજિત મર્ચંટ

માણસ તો સમજ્યા ચીતરી શકાય
કેમ ચિતરવું માણસના મનને,
ચરણો તો ચાહો તેમ ચલવી શકાય
કેમ ચીલે ચલવું પવનને.

મહોરાંમાં ચહેરો, ચહેરામાં મહોરું
ઉપર તો ભીનું પણ ભીતર તો કોરું,
બાંધે એ બંધ પછી તોડે સંબંધ
એને માનવું શું છેટું કે ઓરું.
પગલાં તો સમજ્યા પામી શકાય
કેમ પામવું આ મનના ગગનને.

ઝાકળથી ઝીણું ને પાણીથી પાતળું
પકડો તો મુઠ્ઠી રહે ખાલી,
પીંછું પકડ્યાથી પંખી ઓછું પકડાય
પડછાયો દે સદા તાલી.
ચીતરેલો માણસ તો ફ્રેમમાં મઢાય
શેમાં મઢવું આ માણસના મનને.
 
– શુકદેવ પંડ્યા
 
સ્વર : નયનેશ જાની
સંગીત: નયનેશ જાની