ગુજરાતી સાહિત્ય

ગોરમા ને પાંચે આંગળીએ પૂજ્યાં
ને નાગલા ઓછાં પડયાં રે લોલ
કમખે દોથો ભરીને કાંઇ ટાંકયાં
ને આભલાં ઓછાં પડ્યાં રે લોલ

માંડવે મ્હેક મ્હેક જૂઈની વેલ
કે જૂઈના રેલાં દડે રે લોલ
સઇ મારી નેવાનું હારબંધ ટોળું
કે સામટું મોભે ચડે રે લોલ

બાઈ મારે ઉંબરાની મરજાદ
કે ઓરડા ઠેસે ચડયાં રે લોલ
આડેશ પાડોશ ઘમકે વેલ્યું
ને લાપશી ચૂલે ચડી રે લોલ

ત્રાજવે ત્રંફેલા મોરની ભેળી
હું છાનકી વાતું કરું રે લોલ
બાઈ મારે મોભે રે કાગડો બોલે
ને અમથી લાજી મરું રે લોલ

-રમેશ પારેખ

હો એક ભમરો મહેક્યો ને ફૂલડાં ફોર્યા
કે ડાળખી ઝૂમી ઊઠી રે લોલ
કે લાગણી ઝુમી ઉઠી રે લોલ
હો એક ભમરો મહેંક્યો

વાસંતી લ્હેરખી એવી મુંઝાઇ
કે એણે ઝટ દઇ ઘૂમટાને તાણ્યો
કોકિલની કયાંકથી વ્હેતી શરણાઇ
કોણે મોસમના મહિમાને જાણ્યો
કોણે છાના છાના સપનાં ને ચોર્યા’
કે રાત રૂમઝૂમી ઊઠી રે લોલ
હો એક ભમરો મહેંક્યો…

રેશમી આ ઘાસમાં આળોટે રાત
એની આંખમાં ઉજાગરાનો છાક
ઝાંઝરે એવો તે કોનો રણકાર પીધો
કે ચરણોમાં કયાંય નથી થાક
કોણે કાળજાં અમારાં આ કોર્યા
કે અંગ અંગ ચૂમી ઊંઠી રે લોલ
હો એક ભમરો મહેંકયો …

-સુરેશ દલાલ

એક બાજુ તારો મિજાજ મારા રંગરાજ
બીજી કોર ફાગણ તોર
હું તો લાજુડી મુઝાણી લાડમાં રે …

કંથજીના બોલે ને કેસૂડાંને કરીએ શું
રંગાવા બેઠા ને રંગે ના કહીએ શું
એક બાજુ હૈયાને હડસેલો વ્હાલનો
બીજી કોર કોયલનાં કહેણ
મારા વેરાઈ વેણ ગયાં મૌનમાં રે …

ફાગણિયો ફૂલે ને વ્હાલમજી ડોલે રે
રંગરાજ મારો ને ધરતીને સોહે રે
એ તો મારા જીવતરનો મઘમઘતો માંડવો ને
હેલે ચઢેલી હું વેલ
અરે, અમથી મુઝાઈ ગઈ લાડમાં રે …

— નંદુકુમાર પાઠક

ઝાડ ઉપર ઝુમકડું, ઝૂમકડું લૂમે ઝૂમે
આણાં આવ્યાં રે સૈયર

તોરણ ગુંથ્યું ફૂલ, ફૂલમાં ગુંથ્યું ગમતું નામ
ઉંબર વચ્ચે ઉભી રહી હું ભૂલી સઘળું કામ
આજ બારણે લાભ-શુભની વેલ્યુ લૂમેઝૂમે
આણાં આવ્યાં રે સૈયર…

અચરજ જેવું ટાણું ઘરમાં હરતું ફરતું મ્હાલે
દર્પણમાંથી ફૂટી નીકળતું કોઇ અચાનક ઝાલે
છાતી ઉપર અનરાધારે આખું આભ ઝઝૂમે
આણાં આવ્યાં રે સૈયર…

દાદાજીના આંબલિયેથી ખરશે કુણું પાન
પિયરથી સાસરના રસ્તે ખોઇ નાખશું ભાન
ચોળી ચણિયાળી ટચૂકડી છબિ આંખમાં ધૂમે
આણાં આવ્યાં રે સૈયર…

-લાલજી કાનપરિયા

પરોઢિયાની પદમણી ને તારો લટકો લાલમલાલ
તારે મટકો લાલમલાલ
હળવે ચાલ હળવે ચાલ…

મનની મટકીનાં ગોરસમાં
છલકે રંગ ગુલાલ
ગોરી મલકે રંગગુલાલ…

તનડામાં ને મનડામાં પણ
આ દુનિયાના દલડાંમાં પણ
તાન પલટ ને તાલ…

જોજે રસ્તે ઠેસ ન વાગે
તાજું રૂપ છે નજર ન લાગે
હસે ગુલાબી ગાલ..

સપનાં નો છે કોણ સુકાની
આવી જાજરમાન જુવાની
એની આંગળી ઝાલ….

– સ્વ. વેણીભાઈ પુરોહિત